Mevsimlik Vahşi Sömürü Düzeni

Bir kere daha söyleyelim Adalet!, adalet!, adalet! .
Herkes için adalet, herkes için eşitlik…

Piyasacı, vahşi kapitalist düzen ile her şey yağmalanırken tarımsal üretimde bu
acımasız sistemin çarklarından geçti. Piyasacı olan bu sistem tarımsal üretimde
bilgiye, bilgeliğe, bilgi paylaşımına ve dayanışmaya dayalı üretim tarzını yıkıp,
doğayla barışık olmayan, insan sağlığına uygun olmayan ve ekolojik dengeyi
bozan “modern” tarımı inşa etti.
Meralar talan edildi, hayvanlar açık alandan çıkarıldı, toprağın hayvan
artıklarından beslenmesi durduruldu çeşitli kimyasallarla toprak zehirlendi,
bitkisel üretim ile hayvansan üretim arasındaki birbirini bütünleyen organik bağ
koparıldı ve buna “modern” tarım dendi.
Bu sürece karşı direnemeyen yoksul köylüler ise ya kentlere göçtü ya da tarım
işçilerinin ana kaynağını oluşturdu. Kısaca kendine yeten doğal, sağlıklı ve
doğayla uyum içinde olan tarımsal üretim; vahşi kapitalizmin altında sömürü
ilişkilerinin arttığı, büyük olanın küçüğü yuttuğu bir sisteme teslim edildi.
Tarımsal üretimin yoğunluk kazandığı bahar ve yaz dönemlerinde tarımda
mevsimlik ve gündelikçi işçiler çalıştırılır. Mevsimlik işçiler sadece topraksız
köylülerden oluşmaz, az topraklı köylülerinin de ek gelir sağlama amacıyla
sürdürdükleri bir uğraştır.
Mevsimlik işçiler, Ege, Çukurova ve Karadeniz Bölgelerinde yoğun olarak
çalışırlar. Toplam sayıları 1 milyonu aşan mevsimlik işçilerin hasadın
yoğunlaştığı dönemlerde sayıları 2 milyona yaklaşmaktadır.
Çağdışı Bir Kölelik Sistemi Olan Dayı Başı

Mevsimlik işçilere işi “elçi” tabir edilen aracılar sağlar. “Elçi”ler işi büyük toprak
sahiplerinden sağlarlar, başka bir deyişle elçiler büyük toprak sahiplerine işçi
bulurlar.
Doğu, Güneydoğu ve İç Anadolu’daki büyük toprak sahiplerine işçi temin eden
“elçi”ye Ege Bölgesi’nde “dayı başı” denilmektedir. Dayı başı veya elçiler bir tür
işçi simsarıdırlar. Yoksulluk ve işsizlik, mevsimlik tarım işçilerini zamanla elçi ve
dayı başlarına bağımlı kılar.

İŞKUR Ne İş Yapar

Asıl olarak İŞKUR’un sorumluluğunda olması gereken ve çalışma alanı olan
mevsimlik işçiler dayı başlarına teslim edilmiştir. İşçi ücretleri de dahil tüm
pazarlıklar işveren ile dayı başları arasında yapılmaktadır. Mevsimlik işçiler, bu
aracının razı olduğu ücret üzerinden çalışmak zorundadırlar.
Mevsimlik İşçilerin Sosyal Güvenceleri Yoktur
Mevsimlik tarım işçileri ülkemizde çalışan en dezavantajlı kesimi
oluşturmaktadır. Mevsimlik tarım işçilerinin sosyal hakları sürekli olarak göz
ardı edilmiştir. Bugün mevsimlik tarım işçileri “sosyal korumasızlığın” ve “sosyal
dışlanmanın” temsili durumunda olan kişilerdir. Zaten çoğunluğu kayıtdışı
çalışmaktadır. Türkiye’deki çalışma hayatının en dezavantajlı grubunu
oluşturmaktadırlar.
Özetle durum şudur; bir tarafta zengin toprak sahipleri varken diğer tarafta
yoksul ve sosyal korumasız mevsimlik işçiler vardır. Mevsimlik tarım işçileri
örgütlü olmadıkları için de sosyal güvenceden yoksundurlar.
Mevsimlik İşçilerin Yol Çilesi

Çalışma mevsimi yaklaştığında zorunlu gıda ihtiyacını gidermek için avansı alan
işçiler avans verenlere çalışmak için yollara düşerler. Alacakları ücret sadece
minibüs ve kamyon kasalarında seyahat etmeye olanak tanıdığı için çoluk-çocuk,
kadın-erkek üst üste minibüs ve kamyon kasalarında yüzlerce kilometre yol kat
ederek işyerlerine bin bir güçlük ve azapla ulaşırlar. Tabiî ki yolda trafik
kontrolünde yakalanmaz ve kazasız belasız varacakları yere varabilirlerse!…

Olumsuz Yaşam ve Çalışma Şartları

Tarımda çalışan mevsimlik işçiler için çalışmaya gitmek de çalışmak da insanlık
dışı zorunlu bir çalışma halini almıştır. Göç eden bu insanlar, göç ettikleri
yerlerde çoğu kez çadırlarda konaklamakta ve olumsuz hayat koşullarında
yaşamlarını devam ettirmektedirler.
Mevsimlik işçilerin beslenme sorunları vardır. Temiz suya erişimleri çoğu zaman
mümkün değildir. Barınak sorunları vardır ve insana yaraşır hiç değildir.
Temizlik sorunları had safhadadır. Toplum gelenek ve görenekleriyle
bağdaşmayacak rencide edecek derecede elverişsiz barınaklarda yaşamak
zorunda bırakılmaktadırlar. Üstüne üstlük yaşanan toplumsal gerginlik ve
çatışma arttığında mevsimlik işçiler potansiyel “terörist” olarak görülürler.
Mevsimlik işçiler gün doğumundan gün batımına kadar günde yaklaşık 12–13
saat güneş altında çalışmak zorundadırlar.
Yaratılan güvencesiz, sosyal güvenlikten yoksun vahşi çalışma sisteminde az
ücretle kısa süre çalışmak zorunda olan mevsimlik işçiler, bu kısa zamanda üç kuruş fazla kazanmak için götürü usulüyle (parça başı, kilo başı, dönüm başına)
iş yapmak üzere de anlaşabilmektedirler. Böylesi durumlarda çok iş çıkartıp
daha fazla para kazanabilmek için dinlenmeden, yemeklerini ayaküstü yemek
suretiyle aralıksız çalışırlar.

Gündelik Mevsimlik İşçi

Götürü olarak çalışan mevsimlik işçilerin yanında gündelikçi olarak çalışanlar da
var. Birkaç günlüğüne ücreti karşılığında tutulan işçilere “gündelikçi işçiler”
denir. Gündelikçi işçilerin de çalışma süreleri belirsiz ve genel olarak uzundur.
Gündelikçi işçi işini bitirmeden iş yerini terk edemez. İşini bitirmeden işyerini
terk eden gündelikçinin alması gereken parayı alması zorlaşır veya bir daha
gündelikçi olarak çağrılmaz, kendisine iş verilmez.

Kadınlar Hem Eziliyor Hem Sömürülüyorlar

Köylüler yoksulların en yoksuludurlar. Mevsimlik kadın işçiler de en yoksulların
içindeki en yoksun, ezilen ve sömürülendir. Mevsimlik işçi olarak çalışan
kadınlar hem tarlada çalışan hem de ev işlerini yapandır. Çalıştıkları tarlalarda
çoğu zaman erkeklerden daha fazla üretken olmasına karşı sadece kadın
olmalarından dolayı ücreti erkeklerden daha düşük belirlenir. Kazandığı paranın
üzerinde kendi tasarruf hakları ise yok denilecek düzeydedir. Bütün bu
saydıklarımızdan dolayı mevsimlik kadın işçiler; ezilen ve erkeklere göre iki kez
daha fazla sömürülendir.
Çocuklar da bu yaşam koşullarında büyümekte hatta çocuk işçi olarak
çalıştırılmaktadır.
Varın Gerisini Siz Söyleyin Dostlar Şimdi Ne Yapmalı, Ne Etmeli?
Bir kere daha söyleyelim Adalet!, adalet!, adalet! .
Herkes için adalet, herkes için eşitlik…

Arayış Dergisi, 2017 | Ağustos