Bizimle iletişime geçin

Nebil Özgentürk

Nazım Hikmet ve Sinema

04 Mayıs 2022 20:52

İsmail Cem’in ablası, ustalar ustası karikatürist Ali Ulvi’nin eşi, benim canım
arkadaşlarımdan Melda’yla Tarık’ın annesi, kızları Yaz’ın da babaannesiydi
Alev Ersoy.
Ama tabii ki İhsan İpekçi’nin kızı.
Ülkemizin ilk sinemacılarından biriydi İhsan İpekçi. Ve Nazım’a, hapishane
öncesi, sırası ve sonrasında dostluk ve dayanışma gösteren, onunla köklü sağlam
bir arkadaşlık kuran, arkadaşlıktan öte senaryo yazmasını da teşvik eden “İpek
Film ”in kurucusu, Melek ve Emek sinemalarının sahibiydi.
1999 yılıydı. Nazım belgeselimize dair bir çift söz alabilir miyim diye Alev
ablanın evindeydim. Babası İhsan İpekçi, kızına acaba Nazım’la ilgili bir hatıra
anlatmış mıdır vs.
Evet… Nazım’la İhsan İpekçi’nin yan yana fotoğrafı da duvarda asılıydı işte.
Ama o da ne! Ben bu fotoğrafın yarısını on yıllardır görüyordum!
“Meğer, yanında İhsan Bey de varmış ha!” dedim kendi kendime.
Ağzında puro, başında Borsalino şapka, ak renkli pardösü ve bıçkın delikanlı
ifadeyle bakan Nazım… Çok bilinen bir portreydi ama hep bir başınaydı.
Nasıldır, nedendir, ama İhsan Bey orijinal fotoğraftan atılıvermiş, yok sayılmıştı
adeta yıllar yılı.
Bu ülkede sürprizlere şaşırmak mümkün değil tabii!
Sahiden de büyük arkadaşlıkmış onlarınki .. İpekçi ailesinin bir ferdi gibiymiş
Nazım.14 yıla varan mapushane macerasına, yargısız infaz(!) zulmüne
uğramadan önce İpek Film bürosunun daimi elemanıymış. Alev abla da liseye
gidermiş o sıralar, Nazım amcasını bol bol görür, nasihat dinlermiş.. Hatta
şiirlerini gösterirmiş Nazım’a. Hatta, “Yeşil bir ada var orada/sükun var, saadet
var orada/babasını tanımayan yok/koyunlarda çoban, insanlarda baş yok
orada/lafın kısası insan var orda!” diye başlayıp biten Alev İpekçi şiirini gören
Nazım, “ Kız sen ne kadar da güzel şiir yazarmışsın böyle.Bu şiiri ben yazsam
asarlardı beni.” diye şaka dahi yapmış!
**
Neyse… Nazım, cezaevine girince ender dostluklardan birini de yine İhsan Bey
göstermiş. Maddi manevi her türlü destek, Nazım’ın tablolarını paraya
çevirmek, cezaevinde dokunan kumaşları, kilimleri Kapalıçarşı’da satıp Nazım
ve arkadaşlarına vermek… Kelimenin tam anlamıyla ürkek olmayan, yürekli bir
arkadaş.
Peki Nazım’ın sinema macerasında, senaryolarında neler olup bitmiş?

Türkiye’de sinemanın emekleme dönemi.. Sansür zirvede. Nazım da ilk
gençliğinde bu yana tehlikeli(!) zaten.
O da ayrı bir film konusu.
Fakat bazen gizli, bazen açıktan tüm gün İpek Film’de. Müstear isimle
senaryolar yazıyor. Mümtaz Osman adıyla.
Barbaros Hayrettin Paşa, Lale Devri, Bataklı Damın Kızı, Karım Beni Aldatırsa,
Söz Bir Allah Bir, Cici Berber, Şehvet Kurbanı, Milyon Avcıları filmlerinin
senaryoları Nazım Hikmet’indir. Kanlı Nigar’ın ilk versiyon filminin yönetmeni
de senaristi de Nazım.
Hemen heyecana kapılmayın. Ticari ağırlıklı ama Nazım imzalı olduğu için
büyük anlamı bulunan bu filmlerin çoğunu izleme şansınız yok. Çünkü,
filmlerin saklandığı, korunduğu(!) depoda 50’lerde bir yangın çıkar, kül olup
uçuverir bu çok özel ve anlamlı filmler.
Tüm bu filmlerin senaryoları Nazım’dan çıkma ama dikkatinizi çekerim,
filmlerin ayrıntılarında dolaştıkça ortaya öyle bir Nazım sineması çıkıyor ki! Hiç
de dizelerindeki toplumcu ya da muhalif bir tavır ya da yüzyıllara kalabilecek
bir eser göremiyoruz tabii. Ama Nazım mecburdur, iş ekmek sorundur o
yıllarda. Hürriyetin temel sorun olduğu gibi. Nasıl ki Kemal Tahir, Mayk
Hammer’ları yazmış, nasıl ki Orhan Kemal, yüzlerce Yeşilçam filmine müstear
isimle katkıda bulunmuş, dönemin pek çok düşünce insanının temel sorunu bu.

**
1930’ların Milyon Avcıları filminde, Nazım şöyle bir söz yazar filmde geçen
şarkıya: ”güle âşık bülbül gibiyim, aşığım bülbül gibiyim.”
”Söz Bir Allah Bir ”deki bir şarkı sözü ise şöyledir. Şarkıyı, filmin de oyuncusu
Semiha Berksoy okumaktadır.
”Ben bir feministim/ Erkekler mi çocuk doğuracaklar, kalbime doğdunuz siz
çoban yıldızı gibi…”
Kimi filmlerde kullanılan şarkı sözleri bir yana filmlerin konuları da başlı başına
bir araştırma konusudur ve Yeşilçam melodramlarının habercisi misalidir.
”Şehvet Kurbanı”, banka mutemedini soyan fettan bir bar kadınının
kurnazlıklarını, kaçışını ve pişmanlığını anlatır!
”Bataklı Damın Kızı Aysel” öyküsünde, yani Nazım’ın kaleminden çıkan
satırlarda ise özet şudur:
Bataklı damın genç ve güzel kızı Aysel (Cahide Sonku), kasabada
Satılmışzade’nin evinde çalışırken ondan hamile kalır.
Aysel, nafaka almak için dava açar, Satılmışzade tecavüzü reddeder, olaylar
böyle sürüp gider.
Yine Nazım senaryolu Lale Devri, başlı başına fantastik sinema tarihine geçecek
cinsten. Hikâye bu ya…

Osmanlı’nın “Lale Devri”nde, Hindistan’dan İstanbul’a gelen bir büyücü
beraberinde sihirli bir lale getirir… Derler ki; bu laleye kim sahip olursa her yıl
on yaş gençleşir! Hastalık hastası bir paşa da bu laleyi elde edebilmek için küp
küp altın vermekten kaçınmaz ve lalesine kavuşur. Ama lalenin bir özelliği
vardır, lale kaybolursa, son sahibi ölecektir.
Ve lale ne yazık ki kaybolur. Bizim hasta paşayı bir telaş alır.
Ama nafile! Paşa ölmez.
Filmin yani senaryonun sonunda lalenin ne kadar harcı âlem bir lale olduğu,
malum büyücünün de hem Hint fakiri hem de Hint kurnazı olduğu ortaya çıkar…


İşin hülasası, tüm bu uğraşları sırasında belli ki Nazım, biraz da dalgasını
geçmiş, dostu sırdaşı en yakın arkadaşı, sinemacılar kralı, prodüktörlerin
prodüktörü İhsan İpekçi’yi de kırmak istememiş ve senaryolar üretmiş arka
arkaya.
Bu arada ekmek teknesine de katkı sağlamış.
Ve belli ki tüm bu siyah beyaz zamanlarda Nazım’ın karabasana dönüşen
hayatında müthiş hafifleme olmuş.
Ve belli ki hiç kimse onun kadar eğlenmemiş!
Ve her şey o kadar hoş gelip geçmiş ki… Sinema zaten bir şenliktir.
O şenlikte keyifle yer almış Ozan’ımız, Nazım’ımız…
O halde, Yaşasın Mümtaz Osman!
Yaşasın Sinema!
Nazım Hikmet ölümsüzdür. Şiirleriyle, isyanlarıyla, memleket sevgisiyle,
destanlarıyla, oyunlarıyla ve sinemasıyla.

Arayış Dergisi, 2017 | Haziran

Yorum Yapın
Devamını Oku
Siyaset4 ay önce

Erdoğan A takımını değiştirecek: AKP’de kritik gün salı!

Yerel4 ay önce

İEF’te 30 Ağustos coşkusu Mert Demir’le yaşandı

Gündem4 ay önce

CHP’li Özel: Kentsel dönüşüm için uyarı düdüğü çalacağız

Gündem4 ay önce

AKP’li Özlem Zengin’den ‘Dilruba’ açıklaması: ‘Üzgünüm’ demesini beklerdim’

Gündem4 ay önce

AKP’li Ömer Çelik’ten, Özgür Özel’e ‘Dilruba Kayserilioğlu’ tepkisi: ‘Protokolde ağırlanması kabul edilemez’

Siyaset4 ay önce

CHP’de Tüzük Kurultayı Öncesi ‘Birlik’ ve ‘İktidar’ Vurgusu

Siyaset4 ay önce

CHP’ye ‘elitist’ diyen Erdoğan, koruma ordusuna 2,4 milyar harcıyor

Siyaset4 ay önce

‘Züppe’ İfadesi İçin Emsal Karar: Hakaret Sayılmıyor

Gündem4 ay önce

FETÖ’nün Kilit İsimlerine Yönelik Operasyon: 3 Şüpheli Yakalandı

Gündem4 ay önce

Ali Yerlikaya: İstanbul’da 2 ayrı organize suç örgütü üyesi 11 şüpheli tutuklandı

Siyaset4 ay önce

CHP’li Gürer: Ürün hasadından önce önlem alınmalıdır

Sağlık4 ay önce

İstanbul Havalimanı’nda M Çiçeği Alarmı: 11 Afrika Ülkesi Takip Altında

Ekonomi4 ay önce

Dolar/TL’de Yeni Bir Eşik Aşıldı: Tarihi Rekor Yenilendi!

Siyaset4 ay önce

TCDD’de hizmet alımı yoluyla çalışana kadro yok

Kültür-Sanat4 ay önce

Melisa Sözen’den Hedef Gösterilmesine Sert Tepki: “Linç Kültürünün Bir Parçası Olmayın”

Siyaset4 ay önce

Ekrem İmamoğlu: “Kemal Bey ile Sorunum Olabilir mi?”

Sağlık4 ay önce

Son Dakika: Ankara’da Maymun Çiçeği Karantinası İddiaları

Türkiye4 ay önce

Milli Savunma Bakanlığı’ndan Önemli Açıklamalar

Gündem4 ay önce

Narkoçelik-33 Operasyonlarında Büyük Başarı: 1,5 Ton Uyuşturucu Ele Geçirildi

Siyaset4 ay önce

Pazarcı esnafı: İki karpuz satıp bir litre mazot alıyorum

Siyaset2 yıl önce

CHP Lideri Kılıçdaroğlu’ndan yeni video

Türkiye3 yıl önce

Son Dakika: Yargıtay’dan Canan Kaftancıoğlu kararı

Ekonomi3 yıl önce

Darphane, 2 TL’lik madeni para basmak için hazırlık yapıyor

Siyaset1 yıl önce

Rahmi Koç uçağını satışa çıkardı

Gündem3 yıl önce

Konya Teknokent’te Metaverse Buluşması

Gündem3 yıl önce

Bülent Ecevit ve Arayış

Gündem3 yıl önce

“AKP neden, umutsuzluk sonuçtur!”

Gündem3 yıl önce

Arayış, yandaşların “100 bin TL’lik otel” haberini boşa çıkardı: ‘O paraya oda yok’

Gündem3 yıl önce

Akıllara durgunluk veren kaza!

Magazin3 yıl önce

Şafak Mahmutyazıcıoğlu cinayetine ilişkin yeni ayrıntılar

Gündem3 yıl önce

Canan Kaftancıoğlu cezaevine girecek mi?

Magazin3 yıl önce

Aynur Aydın'dan 'sevgiliye çıplak fotoğraf' yorumu

Gündem3 yıl önce

İmamoğlu Ne Yapıyor?

Siyaset3 yıl önce

Ümit Özdağ’ı üzecek açıklama CHP’li Gürsel Tekin’den geldi: “CHP tabanında iki isim var”

Gündem2 yıl önce

Gülşen’in ev hapsi sona erdi

Siyaset10 ay önce

İBB Kent Lokantaları ramazanda açık olacak mı?

Magazin3 yıl önce

İlk kurşun masa altından gelmiş! İşte Şafak Mahmutyazıcıoğlu cinayetinin nedeni ve detayları

Magazin3 yıl önce

Ece Erken ilk ne söyledi?

Eğitim3 yıl önce

ÖĞRETMEN ATAMA SONUÇLARI AÇIKLANDI! 2022 Sözleşmeli öğretmenlik tercih sonuçları sorgulama ve taban puanları

Eğitim3 yıl önce

Konya’da 30 üniversite öğrencisi zehirlenme şüphesiyle hastanelere kaldırıldı

Popüler