Cumhuriyet’in 100. yılına girerken, bu topraklarda üreten, eken, biçen çiftçi borç batağına saplanmış, toprakları ipotek altına alınmış halde. Çiftçinin borcu 329 milyar lirayı aştı, tarım arazilerinin yüzde 15,9’u yani 42 milyon dekar alan ipotek edildi. Gıda fiyatları arttı, hayat pahalılığı inanılmaz yüksek fakat gıdayı üreten çiftçi de borç batağında.

Çiftçilerin yoksullaşması, borçlanması, tarımın itibar kaybetmesi, gençlerin kırsalı terk edip tarımla uğraşmak istememesi, şehirlerin kırsala doğru genişlemesiyle gittikçe büyüyen hizmet ve inşaat sektörünün tarım arazilerine hücum etmesi tarım alanlarının AKP’li yıllarda hızla daralmasına neden oldu.

2002 yılında 2,6 milyon çiftçinin bankalara olan borcu 2,4 milyar lira yani 1 milyar 600 milyon dolardı. 2023 yılında 2,2 milyon çiftçinin bankalara borcu 391 milyar liraya yani 13 milyar 904 milyon dolara ulaştı. Bir diğer deyişle borç yaklaşık 9 kat arttı.

AKP’li yıllarda tarımın gittikçe gerilediğini gözler önüne seren verileri CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakırcıoğlu paylaştı. 2018 Haziran ayında çiftçilerin bankalara borcu 97 milyar lirayken şimdiyse 391 milyar lira oldu. 

Borcunu ödeyemeyen çiftçilerin oranı çok daha yüksek. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın verdiği bilgilere göre; 266.760.933 dekar toplam tarım alanı var. Bu alanın 42.360.880 dekarıysa ipotekli. Tapusu üzerine ipotek konulan çiftçi sayısı 2 milyon 200 bini geçerken, tapusu üzerine bankaların üzerine ipotek konulan çiftçi sayısıysa 1 milyon 600 binin üzerinde.

Tarım AKP’li yıllarda daha da daraldı

Çiftçilerin yoksullaşması, borçlanması, tarımın itibar kaybetmesi, gençlerin kırsalı terk edip tarımla uğraşmak istememesi, şehirlerin kırsala doğru genişlemesiyle gittikçe büyüyen hizmet ve inşaat sektörünün tarım arazilerine hücum etmesi tarım alanlarının AKP’li yıllarda hızla daralmasına neden oldu. 1987 ile 2002 yılları arasındaki 15 yılda 1 milyon 348 bin hektar (%5) azalırken, 2002 ile 2017 yılları arasındaki 15 yıldaysa 3 milyon 203 bin hektar (%12) tarım arazisi yok oldu. Yani son 30 yılda yok olan tarım topraklarının % 70’i AKP’li yıllarda gerçekleşti.

Serbestleşen tarım çiftçinin yalnızlaşmasıyla sonuçlandı. Bunu anlamak için sadece şu veriye bakmak bile yeterli:

“Bankaların tarım arazileri üzerine ipotek koyduğu çiftçi sayısı 1 milyon 392 bin kişiden, 1 milyon 626 bin kişiye yükselmiştir. 4 yılda 234 bin çiftçi daha bankalara borçlanmıştır.”

Bakırcıoğlu’nun paylaştığı verilere geri dönmek gerekirse, çiftçinin ödeyemediği borçları faiz yükü altında katlanarak artmış ve ödenemez duruma gelmiş halde.

İpotekli Tarım Alanlarının, İldeki Toplam Tarım Alanlarına Oranı En Yüksek 10 İl;

1. Manisa             % 27,18
2. Aydın               % 26,44     
3. Aksaray           % 24,67
4. Konya              % 24,25
5. Edirne              % 23,85
6. Adana              % 23,62
7. İzmir                % 23,33
8. Hatay               % 23,32
9. Tekirdağ           % 22,71
10. Şanlıurfa          % 22,54

Tarımda TZDK, SEK, TÜGSAŞ, İGSAŞ, TEKEL, EBK, TMO, Şeker Pancarı Fabrikaları gibi ürün ve girdi piyasalarında etkin olan kamu kuruluşlarının özelleştirilmesi ve özelleştirmenin de önünü açan tarım politikalarının serbestleştirilmesiyle çiftçiler piyasanın vahşi koşullarına terk edildi. Bunun sonucunda çiftçiler yoksullaştı ve tarımı terk etmeye başladı. Tarım alanlarına inşaat ve hizmet sektörü hücum etti. Milyonlarca hektar tarım arazisi yok oldu. Tarımı terk etmeyenlerse üretim yapmaya çalışırken kredi borçlarıyla cebelleşiyor.