Bankalardaki kredi faizlerine 'sınırlama' geldi

Türkiye’de dolar/TL 18.4 liraya dayandığında ve gerçek kişilerin döviz mevduatlarının toplam mevduatlarındaki payı yüzde 73’e geldiğinde hükümet kur korumalı TL mevduat ürününü devreye aldı. Hem Hazine ve Maliye Bakanlığı hem de Merkez Bankası bu ürüne parasını yatıran vatandaşlara vade sonunda kur farkını ödemeyi taahhüt etti.

Kamu ve özel bankalar da ürün satışına başladı. Bankaların en düşük faiz oranları bile Merkez Bankası’nın politika faizi olan yüzde 14’ün 2.5 puan üzerinde belirlendi. Hatta bankalar mevduat büyüklüğüne göre 3 ay vadeli üründe bile yüzde 17,75’e kadar mevduat faizi verdiği görüldü. Bankacılık kaynaklarından alınan bilgiye göre kur korumalı TL mevduatı ürüne uyguladıkları faiz oranları da Merkez Bankası’nın yüzde 14 seviyesindeki politika faizinin üzerinde. Yine bankaların müşterilerine yolladıkları bilgilendirmelere göre mevduat büyüklüğü ve vadeye göre değişmekle birlikte en düşük faiz 3 ay için yüzde 16,5, 12 ay vade için de yüzde 17,25 seviyesinde.

1 milyon lira üzeri ve 12 ay vadeli mevduata ise faiz oranı yüzde 18,25’e kadar çıkabiliyor. Bazı bankalar ise limit getirdi. Belli limitin altındaki mevduata yüzde 14 politika faizi oranında faiz uygularken limitin üzerine çıkıldıkça ki faiz oranı da yüzde 18’lere doğru yükseliyor. Vatandaşın da bu yeni ürüne olan ilgisinin yüksek olduğunu söyleyen bankacılık kaynakları geçen hafta yüzde 70’i aşan döviz mevduatının toplam mevduat içindeki oranının bu yeni ürünle birlikte değişebileceğini dile getirdi.

EN YÜKSEK FAİZ YÜZDE 17 OLABİLECEK

Bu arada Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bu sabah açıkladığı uygulama esaslarına göre; uygulamaya katılan bankalar, kur korumalı hesaba uygulayacakları azami faiz oranını, asgari faiz oranının en fazla 300 baz puan üzerinde belirleyebilecek.

Asgari faiz oranı halen yüzde 14 seviyesinde olduğu için bankalar en fazla yüzde 17 faiz verebilecek. Ancak azami faiz oranı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenebilecek ve güncellendiği tarihten sonra geçerli olacak.

Esaslara göre uygulamadan Türkiye’de yerleşik gerçek kişiler yanı sıra yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye’de yerleşim yeri bulunan gerçek kişiler de yararlanabilecek. Uygulamadan birden fazla kez yararlanılabilecek ve alt üst limit olmayacak.

Hesaplar, 3, 6, 9 ve 12 ay olmak üzere 4 farklı vadede açılabilecek. Asgari faiz oranı Merkez Bankası tarafından belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının altında olamayacak.

VADESİNDEN ÖNCE ÇIKILIRSA…

Ancak yeni ürünün bazı sıkıntıları da bulunuyor. Eğer vadesinden önce sistemden çıkarsa müşterilerin anaparasından kaybetme riski var. Nasıl mı?

Hazine ve Maliye Bakanlığı henüz mevzuatı yayımlamasa da ilk gün yaptığı açıklamada “Vadeden önce hesaptan para çekilmesi durumunda hesap vadesiz hesaba dönüşecek, faiz hakkı ortadan kalkacak. Hesabın açıldığı tarihteki TCMB kuru ile hesabın kapatıldığı tarihteki TCMB kurundan düşük olan üzerinden hesap bakiyesi güncellenecek” denildi. Merkez Bankası’nın da dün yayımladığı uygulama talimatında da şöyle denildi: “Vadeden önce çekim yapılması durumunda;

a) Çekim yapılan tarihte saat 11:00’de Merkez Bankasınca ilan edilen kurun dönüşüm kurundan yüksek olması durumunda Merkez Bankasınca kur farkına ilişkin ödeme yapılmaz.

b) Çekim yapılan tarihte saat 11:00’de Merkez Bankasınca ilan edilen kurun dönüşüm kurundan düşük olması durumunda hesabın vadeden önce kapatıldığı tarihte saat 11:00’de Merkez Bankası tarafından ilan edilen döviz alış kurundan hesap bakiyesi güncellenir. Aradaki fark banka tarafından Merkez Bankası’nın bildirilecek Türk lirası hesabına aktarılır ve Merkez Bankası’na aynı gün elektronik ortamda bildirilir.”

TL DEĞERLENİRSE NELER YAŞANABİLİR?

Sistemde müşteri hangi vadeyi seçtiyse 3, 6, 9, 12 ay o vade sonuna kadar kalması lehine olacak. Çünkü kurdaki herhangi bir gerileme ana paranın da azalması sonucunu doğuracak. Bankaların ürünle ilgili yaptıkları duyurularda hesabın erkan kapanması durumunda vadesiz hesap durumuna düşeceği ve faiz hakkının ortadan kalkacağı belirtiliyor. Bununla birlikte şu uyarı yer alıyor banka bildirimlerinde: “Hesabın açıldığı tarihteki TCMB kuru ile hesabın kapandığı tarihteki TCMB kurundan düşük olanı üstünden hesap bakiyesi güncellenecektir. Örneğin bugün 10 TL kur ile açtığım mevduatı vadeden önce dolar/TL kuru 12 iken erken kapatırsam faiz almadan ana paramı eksiksiz olarak geri alabiliyorum. Ancak dolar/TL kuru 9 liraya inerse anaparamın yüzde 10’unun da kur farkı nedeniyle kaybedebiliyorum.”

Aynı şekilde önemli bir not diyerek müşterileri yine uyarıyor bankalar: “Vadeden önce hesaptan para çekilmesi durumunda hesabın açıldığı tarihteki saat 11’de açıklanan TCMB kuru ile hesabın kapatıldığı tarihteki aynı TCMB kurundan hangisi düşük ise bu kur üzerinden vadesiz hesap bakiyesi güncellenir. Dolayısı ile vadeden önce kapama yapılması halinde dolar kurunda yaşanacak düşüşe bağlı olarak anapara bakiyesinde de düşüş yaşanabilir.”